Tokat Uyducu

Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşelendiren bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer içre insanların düpedüz elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Adalet değeri dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene vurunmak, sosyal dirimın gerçekleşmesini tedarik etmek lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin hakkındasına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, kesin sevap kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer içre insanların gidiş ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte hukuk, âdem davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir dizge, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-huy ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence şeşna allıkınmasıdır. Ahbaplık, insaniyet seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biröte düşünüm ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, maşer sözleşmesi, huy ve insanlar olarak belirten inançlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini tedarik etmek maksadıyla konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, kazanç ve kanunların hepsidür. Henüz geniş bir tanımıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal yaşamma düzenidir. Ahbaplık Kelime Mealı Ahbaplık kelimesi Arabi “kazanç” kökünden hasılat ve kazanç kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “kazanç” kelimesinin çoğcelil “ilenme’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na bakılırsa hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım zorlaü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” fehvaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk fehvaında da kullanılır. Beceri Mealı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği karınin hala doyurucu bir tanım strüktürlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok kabul edilen tanımı ise: “Makul bir zamanda muayyen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi içre gerçek olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri iş yer kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Kanunuesasi Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun başlangıçlıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye allıkınmış ve cebri yapmış oldurımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kırat yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle müşabih nitelikteki parçalanmamış durumlarda uygulanması sağlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık yerında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları çelmek karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve kredi cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, fırka metres; algı hukukunda algı ve kaçıntıçılık cezaları kabilinden değişik hukuk dallarında değişik yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya politik inançleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, umumi olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal bir yaşamma düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal dirimı düzenleyip insanların amerikan barış ve emniyet içre bir arada yaşamalarını sağlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Karşıtlanması) Hukukun kılgı amacını, sosyal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer içre yaşayan insanların, birbirleri ile düşünmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın strüktürsından kaynaklanan ihtiyaçlarını hakkındalamaya çallıkışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni dirimın gerçek gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın tabii strüktürsına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine munis olmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, konuşu gerçeklere de sadıkdır; konuşu gereksemelara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile muayyen bir tertip şeşna aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca tanımıyla adalet, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olmak üzere iki değişik anlamda kullanılır. Adalet haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet fehvaında kişisel bir özelliği deyimler. Nefer her hin haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni harcamak yolunda ötümlü ve değmedarımaişetmez bir çaba gösterir. İşte bu gidiş ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet nosyonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk yerında hukuki kırat olarak kavlükarar konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Cemiyet karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karınaziz kurallar parçalanmamışü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve sarf etmek durumunda bulunmuş olduğuna bakılırsa, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir kırat niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini karınerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; icap mevcut düzeni gözlemek, gerekse onu değmedarımaişettirmeyi meşrulaştırmak karınin her hin adalete başlangıçvurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta hakkındamıza müesses hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk fehvaında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, mevcut hukuk düzenlerinin kendisine munis olup olmadığı açısından bir kırat ve yorum ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve negatif hakkındalıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon abra içre olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Alışılagelen olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşamma uyacak, hem de bu sosyal dirimın amerikan barış içre sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü sağlamaya çallıkışacaktır.

afyon şirket avukatı